Wiele okoliczności i sytuacji w naszym życiu rodzi skutki prawne. Momenty szczęścia takie jak narodziny, zawarcie związku małżeńskiego, lub smutne zdarzenia takie jak śmierć bliskich mają cechę wspólną. Jest nią akt stanu cywilnego, który stanowi dowód i potwierdzenie okoliczności w nim zawartych. Jako dorośli wiemy, że takie akty nie raz przydały nam się w życiu – czy to w trakcie rejestracji na wymarzone studia, czy w podczas wizyt w odpowiednich urzędach. W polskim systemie prawnym mamy do czynienia z trzema podstawowymi aktami cywilnymi – akt urodzenia, akt małżeństwa i akt zgonu.

Czym są akty stanu cywilnego?

Aktem stanu cywilnego nazywano do tej pory pojedynczy wpis w księdze stanu cywilnego, który rejestruje stan cywilny osoby poprzez urzędowe odnotowanie określonych zdarzeń. O 2015 roku system ten uległa zmianie poprzez wprowadzenie rejestru stanu cywilnego. Akty te są wyłącznym dowodem zdarzeń w nich stwierdzonych. Ewentualna ich niezgodność  z realnym stanem faktycznym może być jedynie udowodniona w postępowaniu sądowym. Oryginalny akt stanu cywilnego zatrzymuje odpowiedni urząd, a my dostajemy odpisy, które służą nam w dowodzeniu naszego stanu cywilnego.

Jak wygląda proces sporządzania aktu stanu cywilnego?

Każdorazowo sporządzaniem aktów zajmuje się kierownik urzędu stanu cywilnego, właściwego ze względu na miejsce rejestrowanego zdarzenia. Małżonkowie, którzy wybiorą wyznaniową formę zawarcia małżeństwa rejestrują swój związek w urzędzie stanu cywilnego miejsca przeprowadzenia ślubu. W czasach otwartych granic, wiele ludzi wyjechało do innego Państwa. W takich przypadkach zdarzenie, które zaszło właśnie za granicą i dotyczy obywatela polskiego, może zostać zgłoszone w urzędzie zagranicznym lub podane do wiadomości konsulowi, który zgłasza informację do Urzędu Stanu Cywilnego Warszawa – Śródmieście, gdzie zostaje sporządzony akt. Jeżeli zgłosimy zawarcie związku małżeńskiego lub fakt narodzin dziecka do odpowiedniego urzędu za granicą, możemy również złożyć wniosek do urzędu polskiego, właściwego ze względu na  polskie miejsce zameldowania osoby w nim wymienionej. Urząd stanu cywilnego sporządza dany akt lub wydaje decyzję odmowną, na którą przysługuje odwołanie do wojewody, a przypadku małżeństwa do sądu rejonowego.

Jak przebiega proces zmiany treści aktu?

W chwili w której okazuje się, że akt stanu cywilnego jest niezgodny z prawdą, możemy jedynie zgłosić się do odpowiedniego sądu. Unieważnienia takiego aktu dokonuje sąd lub wojewoda.  Sprostowaniem redakcji aktu, lub ustaleniem jego treści zajmuje się sąd, chyba, że są to proste błędy pisarskie, których zmiana następuje w drodze decyzji administracyjnej. Jeżeli nasz akt został zniszczony lub zagubiony, wtedy jego odtworzeniem zajmuje się Urząd Stanu Cywilnego, na podstawie zachowanych odpisów.

Rok 2015 przyniósł znaczne zmiany w systemie rejestracji aktów stanu cywilnego. Obecnymi podstawami prawnymi tych czynności są: ustawa o aktach stanu cywilnego z dnia 28 listopada 2014, oraz rozporządzenie  Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie wzorów dokumentów wydawanych z zakresu rejestracji stanu cywilnego. Dokumenty te posiadają wysoką rangę prawną i świadczą o naszym stanie cywilnym. Zawsze warto mieć je na oku i przechowywać w odpowiednim miejscu, aby nie musieć później zaświadczać o swoim istnieniu przed Sądem.